Wat moeten we als gemeente met de AI-verordening? In 3 stappen vooruit! 

De Europese AI-verordening is inmiddels officieel van kracht en stelt gemeenten voor concrete uitdagingen. Bepaalde vormen van AI-gebruik zijn sinds kort verboden, medewerkers moeten ‘AI-geletterd' zijn, en je moet grip krijgen op verantwoorde inzet van AI. Als gemeente moet je nu stappen zetten om aan de wet te voldoen, maar hoe pak je dit handig aan? Gelukkig hoeft dit niet ingewikkeld te zijn. Met een gerichte en praktische aanpak kunnen gemeenten hun AI-gebruik transparant, verantwoord en beheersbaar maken. NCOD ondersteunt gemeenten hierbij graag met praktische adviezen en begeleiding. 

Stap 1: Zorg voor AI-geletterdheid binnen je organisatie 

Volgens de AI-verordening moeten medewerkers voldoende kennis en inzicht hebben om AI-systemen verantwoord in te zetten. Dat betekent niet dat iedereen programmeur moet worden. Wel is het belangrijk dat medewerkers begrijpen hoe een algoritme tot een resultaat komt, welke data gebruikt wordt en wat mogelijke risico’s zijn zoals bias, discriminatie of privacyschending. Organiseer daarom praktijkgerichte trainingen en workshops, passend bij verschillende rollen binnen je organisatie. Zo bouw je niet alleen aan vertrouwen in AI, maar behoud je ook de cruciale menselijke blik bij elke beslissing die door systemen ondersteund wordt. Begin idealiter bij het management en strategische beleidsmakers op dit terrein, zodat zij voldoende kennisniveau hebben om deze en de andere stappen goed uit te voeren.

Stap 2: Breng het AI-gebruik in kaart

Deze stap gaat om duidelijkheid creëren. Welke algoritmen en AI-systemen worden er binnen je gemeente al ingezet? Denk hierbij aan toepassingen die beslissingen voorbereiden of nemen, zoals subsidieaanvragen, fraudeonderzoek, voorspellende analyses of procesautomatisering. Dat overzicht is er vaak nog niet, maar is wel nodig om grip te krijgen en risico's in kaart te brengen. Een heldere inventarisatie voorkomt verrassingen en zorgt dat je voorbereid bent op wettelijke verplichtingen, zoals registratie in het algoritmeregister en het toezicht op hoog-risico-AI-toepassingen. Dit klinkt misschien als een grote klus, maar met een eenvoudige checklist en gerichte gesprekken per afdeling ben je al snel op de goede weg. 

Stap 3: Beleid en verantwoordelijkheden 

Benoem binnen je organisatie duidelijke verantwoordelijkheden: wie houdt toezicht op algoritme en AI gebruik, wie beoordeelt de ethische en juridische kanten, en wie onderhoudt het verplichte algoritmeregister? Een formeel aanspreekpunt of AI-officer helpt hierbij enorm. Dit biedt helderheid en vertrouwen. Zorg daarnaast voor beleid en heldere richtlijnen waarin je beschrijft wanneer en onder welke voorwaarden AI wel of juist niet ingezet mag worden. Door ethiek, privacy en transparantie hierbij centraal te stellen, voorkom je dat algoritmen onbedoelde negatieve effecten hebben. 

NCOD begeleidt gemeenten op praktische wijze 

Bij NCOD begrijpen we dat nieuwe informatiewetgeving grote impact kan hebben, en dat het best lastig kan zijn om hieraan te voldoen. Zo ook met de AI-verordening. Tegelijkertijd geloven we niet in onnodig ingewikkelde trajecten. We ondersteunen gemeenten met duidelijke en behapbare stappen, waarmee je snel resultaat behaalt: 

• We helpen je bij het opzetten en uitvoeren van de inventarisatie van je huidige AI-toepassingen. 
• We verzorgen workshops en trainingen om AI-geletterdheid binnen je gemeente effectief te vergroten. 
• We adviseren bij het ontwikkelen en implementeren van governance-structuren, beleidskaders en richtlijnen. 

Met onze praktische aanpak voldoe je niet alleen aan wettelijke eisen, maar benut je ook de kansen die AI biedt voor efficiëntere en meer betrouwbare gemeentelijke dienstverlening. 

Meer weten of direct aan de slag? Neem contact op. 

De AI-verordening is er niet alleen om risico’s te beperken, maar biedt gemeenten juist ook mogelijkheden om met slimme, transparante technologie de dienstverlening te verbeteren. NCOD ondersteunt je hier graag bij. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek. 

Leestips over de AI-verordening 

Deze uitvoeringsanalyse van de VNG over de AI-verordening. 

Hier kun je de wet ook in z'n geheel lezen. 

Een overzicht van de risicocategorieën van AI van de Autoriteit Persoonsgegevens. 

Deze beslishulp van het ministerie van BZK om te toetsen wat de AI-verordening zegt over jouw AI-toepassing. 

Deze tips over AI-geletterdheid van de Autoriteit Persoonsgegevens. 

Deze trendanalyse en deze position paper van de VNG over AI en algoritmes.